BM raporu: 2024’te ülkesine dönen mültecilerin sayısı arttı

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), yıllık “Küresel Eğilimler Raporu”nu açıkladı.

Örgüt, çatışmalar nedeniyle yerinden edilenlerin geçen yıl ülkelerine dönüş sayısında artış gözlendiğini kaydetti. UNHCR, bu durumun devam eden global şiddet ortamında ender görülen olumlu bir gelişmeye işaret ettiğinin altını çizdi.

Örgütün raporuna nazaran, 2024’de toplamda 9 milyon 800 bin zorla yerinden edilmiş kişi meskenine döndü. Konutlarına dönenlerin 1 milyon 600 binini mültecilerin oluşturduğuna, bunun da mülteci geri dönüşlerinde son 20 yılın en yüksek sayısı olduğuna dikkat çekildi.

Yaklaşık 2 milyon Suriyeli konutuna döndü

2024 sonunda dünya genelinde zorla yerinden edilen kişi sayısının rekor bir düzeye ulaşarak 123 milyon 200 bine çıktığı kaydedilirken bu sayı, Suriyelilerin yıllar süren iç savaşın akabinde meskenlerine dönmeye başlamasıyla, bu yıl Nisan ayı sonu prestijiyle 122 milyon 100 bine geriledi. Yaklaşık iki milyon Suriyeli, yurt dışından ya da savaş yüzünden yerle bir olan ülke içinde yerlerinden edildikleri bölgelerden meskenlerine dönebildi.

BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, “Son altı ay içinde birtakım umut ışıkları gördük” diye konuştu.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Myanmar ve Sudan’da ise geri dönüşlerin yanı sıra, yeni zorla yerinden edilmeler de kayıtlara geçti.

“Her 67 bireyden biri zorla yerinden edildi”

Diğer yandan UNHCR’a nazaran, dünya genelinde zorla yerinden edilenlerin sayısı düşüş gösterse de hala “katlanılamayacak derecede” yüksek.

Geçen on yılda zulüm, çatışma, şiddet, insan hakları ihlalleri ve kamu sistemini önemli ölçüde bozan olaylar nedeniyle yaşadıkları yerden kaçmak zorunda kalanların sayısı neredeyse iki katına çıktı.

UNHCR’ın raporunda, “2024 sonu prestijiyle global seviyede her 67 bireyden biri zorla yerinden edilmişti” denildi.

“İstikrarsızlık dönemi” vurgusu

Örgüt,özellikle de insani yardım finansmanının süratle azaldığı bir devirde savaş, şiddet ve zulüm nedeniyle yerinden edilen insan sayısının hala epeyce yüksek düzeyde olduğuna dikkat çekti.

BM Mülteciler Yüksek Komiseri Grandi, memleketler arası bağlantılardaki ağır istikrarsızlık devrine dikkat çekerek “modern savaşların derin acılarla dolu kırılgan bir tablo yarattığını” söz etti. Grandi, “Barış arayışına ve mültecilere ya da konutlarından kaçmak zorunda kalan öteki insanlara kalıcı tahliller bulma eforumuzu iki katına çıkartmalıyız” diye konuştu.

Yıllık raporda, 2025’in geri kalanında tablonun nasıl şekilleneceğinin büyük ölçüde kilit bölgelerdeki gelişmelere bağlı olacağının da altı çizildi. UNHCR’ın raporunda, “Bu, bilhassa Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Sudan ve Ukrayna’da barışın ya da en azından çatışmaların durmasının mümkün olup olmayacağına bağlı” denildi. Tıpkı vakitte Afganistan ve Suriye’de dönüş için şartlarının güzelleşip iyileşmeyeceğinin de belirleyici olacağına dikkat çekildi.

Savaşın pençesindeki Sudan’ın batısındaki Darfur bölgesinde yer alan Zamzam mülteci kampındaki çatışmalardan kaçanlarFotoğraf: AFP

Rapora nazaran, bir öbür kıymetli etken ise, mevcut yardım kesintilerinin ne kadar ağır sonuçlar doğuracağı ve bu durumun hem yerinden edilen insanlara yardımı hem de inançlı ve onurlu geri dönüş şartlarının yaratılmasını ne ölçüde engelleyeceği.

Ülkesine dönen Suriyelilerin sayısı artacak

UNHCR’nin raporuna nazaran, Sudan, Myanmar ve Ukrayna’daki üzere devam eden geniş çaplı çatışmalar hala yerinden edilmelerin ana nedeni.

Rapora nazaran, Sudan 14 milyon 300 bin mülteci ve yerinden edilmiş bireyle halihazırda dünyada en büyük zorla yerinden edilme krizinin yaşandığı ülke. Sudan’ı 13 milyon 500 binle Suriye, 10 milyon 300 bin bireyle Afganistan ve 8 milyon 800 bin şahısla Ukrayna takip ediyor.

Suriye’de ise geçen yılın Aralık ayında Beşar Esad’ın devrilmesinin akabinde 2025’in birinci aylarında konutlarına dönenlerin sayısında artış gözlendi. Mayıs ayı ortası prestijiyle, 500 binden fazla Suriyelinin ülkeye dönüş yaptığı belirtilirken, Kasım sonundan bu yana ülke içinde yerinden edilmiş 1 milyon 200 bin Suriyelinin de konutuna döndüğü kaydedildi.

Suriye’nin Humus kentinde Kurban Bayramı öncesi caddelerdeki hareketlilikFotoğraf: Omar Haj Kadour/AFP/Getty Images

UNHCR 2025’in sonuna kadar ülkesine dönen Suriyelilerin sayısının 1 milyon 500 bini bulabileceğini, ülke içinde yerinden edilmiş 2 milyon Suriyelinin de tekrar yaşadıkları bölgelere dönmüş olacağını iddia ediyor.

Mülteciler nereye gidiyor?

Rapora nazaran, ülkelerinden kaçmak zorunda kalan mültecilerin üçte ikisi komşu ülkelere sığınıyor. Buna nazaran, 2024’te İran 3 milyon 500 binle en fazla mülteci nüfusuna mesken sahipliği yapan ülke olurken, onu 2 milyon 900 bin mülteciyle Türkiye, 2 milyon 800 bin mülteciyle Kolombiya ve 2 milyon 700 bin mülteciyle Almanya izledi.

Son on yılda, en fazla mülteciye mesken sahipliği yapan ülkelerdeki mülteci sayısı genel olarak artış gösterdi. Fakat Türkiye’de 2021’den bu yana mülteci sayısı yüzde 22 oranında azaldı. İran’da da 2023’ten bu yana yüzde 7’lik bir düşüş kaydedildi.

Öte yandan ağırladığı mülteci sayısı 1 milyon 800 bine ulaşan Uganda’da, 2024 yılı boyunca mülteci sayısında bariz bir artış gözlendi.

DW,dpa,AFP/SÖ,BK

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?