Mizojini: Sosyal medyada kadın düşmanlığı akımı

İnternetteki trendlere bakıldığında “mizojini” ismi verilen bayan düşmanlığının artık marjinal bir olgu olmaktan çıktığı görülüyor. Bayan düşmanlığı, toplumsal medyada bilhassa erkekler tarafından milyonlarca defa paylaşılan bir içerik akımına dönüşmüş durumda.

Yeni medya lisanında bu dijital erkek cihanı “manosfer” olarak isimlendiriliyor. Almanya’da da tesirinin gözlemlendiği bu akımda kendilerini feminizmin mağduru olarak sunan erkekler, gücü tekrar ele geçirme daveti yapıyor.

Genç kullanıcılar, bu içeriklerle birden fazla vakit tesadüfen karşılaşıyor ve istatistiklere nazaran izlemeye devam ediyor. İngilzce “man” (erkek) ve “sphere” (alan/evren) sözlerinden türetilen “Manosphere” öfke, hayal kırıklığı ve ideolojiden besleniyor.

Manosfer neyi temsil ediyor?

Manosferde feminist aksisi anlatılar toplumsal medya aracılığıyla süratle yayılıyor. İçerikler, manipülatif ilgi tavsiyelerinden bayanların toplumsal statüsünü zayıflatmayı amaçlayan siyasi telaffuzlara ve açık bayan nefretine kadar uzanıyor. Ortak nokta ise cinsiyetler ortası eşitliğe duyulan temel terslik.

Bu içeriklerin ekseriyetle profesyonel halde üretilmiş oldukları görünüyor. “Nemesis’in Kızları” isimli kitabın müellifi ve içerik üreticisi Tara-Louise Wittwer şunları söylüyor:

“Ellerinde mikrofon olan erkekler, ekseriyetle podcast formatında, bayanların örneğin yüksek ‘body count’ (çok partnerle cinsel ilişki) sahibi olmamaları gerektiğini anlatıyor. Kendi sözleriyle ‘doğala ve geleneğe dayalı’ bedelleri savunduklarını argüman ediyorlar. Lakin aslında kastettikleri şey baskı.”

Wittwer şöyle devam ediyor:

“Bu klasik dünya görüşüne nazaran bayan pasif, erkek ise seçendir. Bu, alfa erkeklerin hayalindeki tertiptir. Lakin gerçeklik artık apayrı: Bayan bugün kimi seçeceğine, kimseyi seçmemeye ya da bir bayanla birlikte olmaya karar verebiliyor. 30 yaşında ve üç kedisiyle keyifli bir bayan da olabiliyor. İşte tüm bunlar, kelam konusu erkekleri öfkelendiriyor. Zira bayanlar üzerindeki güçlerini kaybettiklerini görüyorlar.”

Yazar, aktivist ve internet içerik üreticisi Tara-Louise WittwerFotoğraf: Lewis Jones, We Are Era

Manosfer içerikler incelediğinde hepsinin benzeri bir algıyı beslediği dikkat çekiyor. Onlara nazaran; çağdaş toplum erkek zıddı ve erkekler sistematik olarak dışlanıyor. Bu kanallarda eski toplumsal rollere ve cinsiyet kalıplarına dönüş hasreti öne çıkıyor.

Dinî temelli içerikler: Hristiyan Influencer’lar

Aynı söylemi dinî argümanlarla sürdüren “Christfluencer” ismi verilen Hristiyan toplumsal medya fenomenleri de var. Bunlar, bayan haklarını sınırlamak için dine atıf yapıyorlar. Wittwer, bu eğilimi şöyle yorumluyor:

“Bu aslında sorumluluktan kaçışın bir yolu: ‘Kadınları baskılamamız bizim kabahatimiz değil, İlah bu türlü buyurdu, biyoloji bu türlü diyor; bayan daha az pahada, az partneri olmalı, yalnızca belirli işleri yapmalı’ formunda özetlenebilecek bir niyet biçimleri var.”

Bu eğilime bayanlar da dahil oluyor. “Make him a sandwich” (Ona bir sandviç yap) etiketi altında “manosfer” akımını benimseyen ve “doğal düzen” telaffuzunu savunan bayanlar içerik üretiyor. Wittwer, bu tercihin ferdi seviyede hürmet duyulabilir olduğunu belirtiyor:

“Bir bayan, klasik konut bayanı olmak istiyorsa, çocuk doğurup konutta kalmak ona güzel geliyorsa bu elbette bir tercihtir. Zati feminizmin gayreti de kadının bu seçimi yapabilmesidir. Lakin sorun şu: Bayanlar yüklü olarak konut içinde kaldığında, kamusal alandan silinirler ve karar süreçlerine katılamazlar.”

Bazı bayanlar, bu ideolojiyi tek yanlışsız ömür usulü üzere sunan hesaplar açıyor. “Bunu benimsemeyen bayanlar ruhsal bozuklukla etiketleniyor, terapiye gitmeleri öneriliyor. Feminizm, sık sık bir hastalık üzere sunuluyor.”

Sosyal medyanın toksik dili

Tara-Louise Wittwer, toplumsal medyada eşitlik ve bayan dayanışması üzerine görüntüler üretiyor. Mizahla harmanladığı içeriklerde ataerkil yapıları ve Influencer’ların mizojini telaffuzlarını eleştiriyor. Fakat her vakit dayanak görmüyor:

“Kadın hakları konusunda ‘Almanya’da aslında her şey var’ üzere yorumlar alıyorum. Lakin istatistikler diğer bir şey söylüyor: Almanya’da her iki günde bir bayan, eşi ya da eski partneri tarafından öldürülüyor.”

Wittwer, sırf erkeklerden değil feministlerden de tenkit alıyor:

“Bazıları, bana gereğince radikal olmadığım için kızıyor. Örneğin 4B* hareketini desteklemiyorum. Zira evliyim ve bu durumdan mutluyum. Fakat problem, evlilik zıtlığı değil. Asıl problem, bayanların seçme hakkının olması. Bayanlar ve erkekler birebir değil ancak eşit kıymette. Pek çok kişi hâlâ bunu anlayamıyor. Problem, eşitlik ve eşdeğerlilik.”

4B hareketi, 2016 yılında Güney Kore’de ortaya çıktıFotoğraf: DW

Bu da erkek ya da bayan, manosfer savunucularının, tam olarak reddettiği şey. Asıl tehlike ise bu hareketin süratle yayılması. TikTok ve YouTube üzere platformlar, bu ideolojinin yayılması için verimli birer taban sunuyor. İnfluencer’lar, bu toksik erkeklik anlayışını “yaşam usulü tavsiyesi” olarak sunuyor, nefret telaffuzunu “gerçeklik” formunda paketliyor. Bilhassa genç erkekler bu içeriklere açık.

Sosyal medya, yeni ve çok tehlikeli bir bayan düşmanlığı dalgası şekillendiriyor. Bu da toplumsal barış açısından büyük bir tehdit olarak bedellendiriliyor.

*Editörün notu: 4B (4 Hayır) hareketi, ataerkil topluma karşı bir başkaldırı olarak, 2016 yılında Güney Kore’de ortaya çıkan ve genelde feministler ortasında yaygın bir akım olup, B harfiyle başlayan şu dört kelimeyi tabir etmektedir: “Bisekseu” (erkeklerle cinsel bağlantı yok); “Biyeonae” (erkeklerle flört etmek yok); “Bihon” (erkeklerle evlenmek yok) ve “Bichulsan” (çocuk sahibi olmak yok).

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?