Alkol, tütün ve şekerli içeceklere yüzde 50 zam çağrısı
Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), gelecek 10 yıl içinde şekerli içecekler, alkol ve tütün eserlerinin fiyatlarının vergilendirme yoluyla yüzde 50 oranında artırılması için ülkelere davette bulundu.
Söz konusu adım, DSÖ’nün kronik halk sıhhati meseleleriyle çaba etmek ve hükümetlerin sıhhat bütçelerini güçlendirmek maksadıyla uygulanan “günah vergilerine” şimdiye kadar verdiği en güçlü takviye olma özelliğini taşıyor.
Uzun müddettir tütün eserlerine yönelik vergileri ve fiyat artışlarını destekleyen DSÖ, son yıllarda ise alkol ve şekerli içecekler konusunda da misal davetlerde bulunuyordu. Lakin kuruluş, üç eser için birden fiyat artış amacını birinci defa önerdi.
DSÖ, kelam konusu adımın, diyabet ve kimi kanser tipleri üzere hastalıklara neden olan eserlerin tüketimini azaltmanın yanı sıra gelişmekte olan ülkelerde azalan kalkınma yardımları ile artan kamu borçları karşısında sıhhat bütçelerini güçlendirmeye yardımcı olacağını belirtti.
10 yılda 1 trilyon dolar gelir hedefi
DSÖ’nün Sıhhati Geliştirme ve Hastalıkların Önlenmesinden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Jeremy Farrar, “Sağlık vergileri elimizdeki en tesirli araçlardan biri. Artık harekete geçme zamanı” diye konuştu.
Kuruluşun “35’e kadar 3” sloganını yakıştırdığı teşebbüs, 2035 yılına kadar 3 eserde fiyat artışlarını öngörüyor. Kelam konusu teşebbüs, İspanya’nın Sevilla kentinde düzenlenen BM Kalkınma için Finansman Konferansı’nda başlatıldı. Kolombiya ve Güney Afrika üzere ülkelerdeki sıhhat vergileri örneklerine atıfta bulunan DSÖ, bu vergi teşebbüsünün 2035’e kadar 1 trilyon dolar gelir sağlayabileceği görüşünde.
DSÖ Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus, konferansta yaptığı konuşmada, bu vergilerin hükümetlerin “yeni gerçekliğe ahenk sağlamasına” ve elde edilen gelirle sıhhat sistemlerini güçlendirmelerine yardımcı olabileceğini söyledi.
DSÖ’de ekonomist olarak vazife yapan Guillermo Sandoval, orta gelirli bir ülkede hükümetin vergileri artırarak bir eserin fiyatını 2035’e kadar 4 dolardan 10 dolara çıkarabileceğini söyledi. DSÖ’nün önümüzdeki aylarda ultra işlenmiş besinlerin tarifini netleştirdikten sonra bu eserlere yönelik daha kapsamlı vergilendirme tekliflerini de değerlendireceklerini kaydeden Sandoval, bu hususta ilgili kesimlerden önemli bir direnç beklediklerini de kelamlarına ekledi.
DSÖ yetkilileri ayrıyeten, 2012 ila 2022 yılları ortasında 140’a yakın ülkede tütün fiyatlarının ortalama yüzde 50’den fazla arttığını belirtti.
DSÖ’nün kelam konusu teşebbüsü, Dünya Bankası ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından da destekleniyor. Program, bu alanda adım atmak isteyen ülkelere dayanak sağlamayı amaçlıyor.
Reuters / BÜ, BK
