ABD ve İran nükleer müzakerelere başlıyor
ABD ve İran, “nükleer müzakerelere” bugün başlıyor. Umman’ın başşehri Maskat’ta yapılacak görüşmelerde, İran’ın nükleer programından vazgeçmesi karşılığında ekonomik yaptırımların hafifletilmesi hedefleniyor.
Beyaz Saray’daki ilk döneminde ABD Başkanı Donald Trump, Washington ve Tahran ortasında daha evvel yapılan muahededen çekilmişti. Maskat’taki görüşmeler Trump’ın mutabakattan çekildiği 2018’den beri iki ülke ortasında en üst seviye diyalog olacak.
Görüşmelere Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ile İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi başkanlık edecek. Toplantıların nasıl gerçekleşeceği ise şimdi net değil. ABD direkt müzakere isterken İran arabulucular üzerinden diyalog yürütmek istiyor.
İran resmi haber ajansı Tasnim’e nazaran toplantı, öğlenden sonra Umman Dışişleri Bakanı Bedr bin Hamed el-Busaidi’nin arabuluculuğunda yapılacak.
Trump bir muahedeye ulaşılamaması halinde, İran’ı “askeri müdahalede bulunmakla” tehdit ediyor. Görüşmelerin başlamasına saatler kala yaptığı açıklamada “İran’ın şahane, keyifli bir ülke olmasını istiyorum” diyen Trump, daha evvel diyalog sürecinin başarısızlıkla sonuçlanması ihtimali üzerine, “Eğer askeri müdahale gerekirse biz de askeri müdahalede bulunacağız” sözlerini kullanmıştı.
ABD “sivil nükleere” de karşı
İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in danışmanı Ali Şemhani, Tahran’ın “gerçek ve adil bir anlaşma” peşinde olduğunu ve “önemli ve uygulanabilir tekliflerin hazırlandığını” lisana getirdi. Toplantıların başlamasından kısa müddet evvel yaptığı açıklamada Şemhani “eğer ABD âlâ niyetli davranırsa” uzlaşı sürecinin sıkıntısız ilerleyeceğini belirtti.
ABD İran’ın nükleer silah geliştirmesini önlemek istiyor. Trump’ın çekildiği 2015 tarihli mutabakat İran’ın nükleer silah geliştirmesini imkansızlaştırırken nükleer teknolojisinin sivil hedefli kullanımına müsaade veriyordu.
Witkoff bugünkü görüşme öncesi Wall Street Journal (WSJ) gazetesine verdiği mülakatta, bu sefer taleplerinin İran’ın nükleer programından “tamamen” vazgeçmesini içerdiğini lakin uzlaşıya da açık olduklarını kaydetti.
Uluslararası Atom Gücü Kurumu’na (UAEA) nazaran İran yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş 274 kilo uranyuma sahip. Bunun nükleer silah imali için gerekli yüzde 90 seviyesine yakın olduğu belirtiliyor.
“İran için öncelik rejimin geleceği”
Tahran-Washington arasındaki diyalog sürecini haber ajansı AFP‘ye pahalandıran Fransa’nın saygın üniversitelerinden Sciences Po’dan Ortadoğu uzmanı Karim Bitar, görüşmelerin “yalnızca nükleer programa odaklanmayacağını” söz etti. Bitar’a nazaran ABD’nin bir maksadı de İran’ı bölgedeki milis güçlere verdiği takviyesi sonlandırmaya ikna etmek.
Bitar, İran açısından ise kıymetli olanın rejimin hayatta kalması olduğunu söz ediyor. “Tek ve en öncelikli sorun rejimin hayatta kalması” diyen Bitar, yaptırımların hafifletilmesiyle İran’daki kuvvetli ekonomik şartların güzelleşeceği, bunun da önemli biçimde halk dayanağını kaybeden rejime nefes aldıracağı görüşünde.
AFP / MUK,ET
