ABD’de yabancılar diken üstünde: Türk öğrenci gözaltında
ABD Başkanı Donald Trump’ın göçü sonlandırma kelamını hayata geçirmek üzere giriştiği atılımlar, yalnızca ülkede yasadışı olarak bulunan göçmenleri değil, vize alarak yasal yollardan gelenlerde de telaşa yol açıyor.
Massachusetts eyaletindeki Tufts Üniversitesi’nin Türk doktora öğrencisi Rümeysa Öztürk’ün, öğretim için verilen F-1 vizesinin iptal edilerek Amerikan göç ve gümrük koruma makamları tarafından hudut dışı edilmek üzere gözaltına alınması, milletlerarası alanda yankı buldu.
Doktorasının son yılında bulunduğu belirtilen Fullbrigth burslu Öztürk’ün Salı günü iftara gitmek üzereyken gözaltına alındığı esnada çekilen manzaralar, hem memleketler arası basında hem de toplumsal medyada geniş bir halde yer aldı.
“Hamas’ı destekleyici faaliyet” suçlaması
ABD İç Güvenlik Bakanlığı Sözcüsü Tricia McLaughlin, toplumsal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada ABD tarafından verilen vizelerin bir hak değil bir ayrıcalık olduğuna vurgu yaptı, Öztürk’ün “Amerikalıları öldürmekten zevk alan yabancı bir terör örgütü olan Hamas’ı destekleyici faaliyetlerde bulunduğunun tespit edildiğini” savundu.
Ancak sözcü, Öztürk’ün ABD ve AB tarafından terör örgütü olarak sınıflandırılan Hamas’ı somut olarak hangi hareketleriyle desteklediğine açıklık getirmedi.
Türk öğrenci Rümeysa Öztürk, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ABD’li mevkidaşı Marco Rubio ile görüştüğü Washington ziyareti sırasında gözaltına alındı.Fotoğraf: Rod Lamkey/AP Photo/picture alliance
Türk doktora öğrencisinin Filistinlilere takviye ve İsrail’in siyasetlerini eleştiren bir makalenin ortak müellifi olduğu, bu makalede Gazze’de yaşananların “soykırım” olarak nitelendirildiği, bu nedenle Amerikan makamları tarafından hudut dışı edilmek istendiği tez ediliyor.
Akademi dünyasından Öztürk’ün hudut dışı edilmek istenmesine yönelik sert reaksiyon ve itirazlar yükselirken bunun hem akademik özgürlüğün hem de niyet ve söz özgürlüğünün ihlali olduğu belirtiliyor.
İsrail hükümetinin Gazze siyasetlerine güçlü takviye veren Trump idaresi, misyona geldikten sonra ABD üniversitelerinde Filistinlileri destekleyen protesto şovlarına katılan yabancı öğrenci ve akademisyenler üzerindeki baskıyı artırmıştı.
Erdoğan Trump İdaresi’ni eleştirecek mi?
Bu ortada Türk vatandaşı Öztürk, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ABD ziyareti sırasında gözaltına alındı.
Hamas’ı bir “direniş” ve “mücahitler grubu” olarak isimlendiren, hatta Kuvay-ı Milliye’ye benzeten, İsrail Hükümeti’nin Gazze siyasetlerini sert lisanla eleştiren Erdoğan’ın, şimdi mevzuyla ilgili bir açıklama yapmamış olması dikkat çekiyor.
Türkiye’nin Washington Büyükelçiliği ise yaptığı açıklamada Rumeysa Öztürk’ün durumunun yakından takip edildiğini, ailesinin de tertipli olarak bilgilendirildiğini açıkladı. Açıklamada ABD Dışişleri Bakanlığı, Göçmenlik ve Gümrük Koruma Ünitesi ve başka yetkili üniteler nezdinde teşebbüste bulunulduğun belirtildi, “Vatandaşımızın haklarının korunması için gerekli konsolosluk hizmetlerinin ve hukuksal takviyenin sağlanması hedefiyle her türlü uğraş gösterilmektedir” denildi.
Silikon Vadisi’nde de tedirginlik hakim
Trump idaresinin ülkedeki yabancılara yönelik artan baskısı yalnızca akademi dünyasında değil, nitelikli göçmenlere muhtaçlık duyan Silikon Vadisi’nde de telaşa yol açıyor.
Teknoloji ve inovasyonun kalbi Silikon Vadisi’nde çalışan yüksek vasıflı göçmenler, yeni ABD idaresinin göçün sonlandırılması atılımları ve H-1B vize ıslahatı nedeniyle huzursuz.
Silikon Vadisi’nde bir startup şirketinde çalışan ve isteği üzerine gerçek ismini paylaşmayacağımız Hindistan vatandaşı mühendis Kabir, DW’ye neden çok telaşlı olduğunu anlattı.
Trump’ın göç ve vize süreçlerindeki ıslahatları kaygıya yol açıyor. Fotoğraf: picture-alliance/C. Ohde
Nitelikli işgücüne verilen H-1B vizesiyle ABD’de bulunan Kabir, işini kaybetmenin kendisi için büyük bir kabus olacağına vurgu yaparak, “Biz bu ülkeye yatırım yapıyoruz, katkı sunuyoruz lakin buna karşın çalışma vizesi almak hala bir çaba gerektiriyor. Elimdeki vizeyle yalnızca 90 gün işsiz kalabiliyorum. Yani işimi kaybettiğim takdirde yeni bir iş bulmak için fakat 90 gün müddetim var, ya süratlice iş bulmamız ya da ülkeyi terk etmeniz gerekiyor. Üzerimizde daima bu baskı var” diyor.
Aslında Yeşil Kart (Green Card), göçmenlere daimi oturum müsaadesi, ABD’de süresiz çalışıp yaşama imkanı tanıyor. Lakin Kabir, göç yönetiminde ondan evvel müracaat yapmış yaklaşık bir milyon müracaat olduğunu, kendisine yaklaşık 108 yıl beklemesi gerekeceğinin söylendiğini aktarıyor.
Belirsizlik gelecek tasasını artırıyor
Diğer birçok H-1B vizesi sahibi üzere Kabir’in de ABD’deki geleceği bilinmeyen.
1990’da vasıflı yabancı iş gücü için geliştirilen H-1B vize programı, işgücü piyasasındaki boşlukları doldurmak için tasarlanmıştı.
Ancak uzmanlara nazaran, program amaçlandığı üzere çalışmıyor. Washington’daki Howard Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan Ron Hira’ya nazaran program patronlar tarafından ABD işgücü piyasasındaki yerli çalışanları daha ucuza, daha dezavantajlı şartlarda çalışan yabancı iş gücü ile ikame etmek için berbata kullanılıyor.
Çünkü H-1B çalışanları süreksiz oldukları ve ülkedeki gelecekleri de patronlarına bağlı olduğu için ABD’li çalışanlarla tıpkı haklara sahip değiller.
“Patronlarına ‘hayır’ deme olasılıkları daha düşük zira işlerini kaybetmek, vizelerini kaybetmek manasına geliyor” bilgisini paylaşan Ron Hira, bunun da göçmen çalışanları epey savunmasız hale getirdiğine dikkat çekiyor.
Silikon Vadisi’nin “karanlık sırrı”
Teknoloji devleri Yeşil Kart sahibi çalışanlar yerine H-1B vizesi sahiplerini tercih ediyor.
Silikon Vadisi’ndeki Vionix Biosciences’ın CEO’su Vivek Wadhwa, bunu bir “yasal açık” ve Silikon Vadisi’nin “karanlık sırrı” olarak adlandırıyor.
Göç karşıtı ABD Başkanı Donald Trump’ın yanından ayrılmayan Elon Musk’ın kendisi de göçmen. Fotoğraf: Roberto Schmidt/AFP/Getty Images
Wadhwa, “Büyük bir teknoloji şirketi yönetiyorsanız, basitçe işten ayrılamayacak, daha düşük maaşlı çalışanları tercih edersiniz. Bu ekonomik münasebetlerle yapılan bir tercih” diyor.
Oysa Silikon Vadisi’ndeki en kilit aktörlerin kendileri göçmen. Örneğin Google’ın Sundar Pichai’si ve Microsoft’un Satya Nadella’sı Hint kökenli. Nvidia’yı kuran Jensen Huang Tayvan’dan ABD’ye gelmiş bir göçmen. Görüntü konferans şirketi Zoom’un kurucusu ve CEO’su Eric Yuan da Çin’den.
Ve doğal ki, Donald Trump’ın yanından ayrılmayan, SpaceX ve Tesla’nın sahibi, Güney Afrikalı milyarder Elon Musk da bir göçmen.
Teknolojile devleri Trump’ı H1-B için mi destekledi?
H-1B vize programından en çok büyük teknoloji şirketleri yararlanıyor. Silikon Vadisi’nin en güçlü yöneticilerinin Trump’a yakınlaşması ve ikinci başkanlık kampanyasını finansal olarak desteklemelerinin gerisinde de bunun yattığı belirtiliyor.
Silikon Vadisi Merkez Ticaret Odası CEO’su Harbir Kaur Bhatia, teknoloji sanayisi önderlerinin Trump’ın H-1B konusundaki siyasetlerini ve kararlarını etkileyeceğinden emin.
Zaten birinci başkanlık periyodundan ”Amerikan Malı Al, Amerikalıları İşe Al” sloganını kullanan Trump da H-1B tavrını yumuşatmış görünüyor.
Harbi Kaur Bhatia da birebir görüşte hatta Trump’ın vasıflı göçe dayanak açıklamış olduğuna dikkat çekiyor.
Yetenekli göçmenler ABD’den ayrılır mı?
Trump İdaresi’nin vize siyasetlerindeki muhtemel değişim bilhassa Hindistan vatandaşı göçmenler için değerli. Tüm H-1B vizesi sahiplerinin yüzde 70’inden fazlasını onlar oluşturuyor. Ancak birebir vakitte bu vize çeşidinin kendileri için oluşturduğu zorluklarla da boğuşmak zorunda kalıyorlar. Üstelik Amerikalıların işlerini ellerinden almak, fiyatları düşürmekle suçlanıyor, nefret telaffuzları ve akınlarına maksat oluyorlar.
Ron Hira ise H-1B vize programının sürmesinde Hindistan’ın da büyük çıkarı olduğuna işaret ediyor. Zira ABD’de çalışanlar ülkelerine büyük ölçülerde para gönderiyor, ayrıyeten Hint bilişim şirketleri de dış kaynak kullanımında H-1B vizelerinden yararlanıyor.
“Bunlar Hindistan için büyük bir gelir kaynağı sağlıyor” diyen Hira, Hint şirketlerinin kârlarını azaltacak bir ıslahata karşı çıktıklarını söylüyor.
Ama çalışma şartları ve meçhullükten korkan birçok vasıflı göçmen, yeniden de ülkesine dönerek kendi şirketlerini kurmayı tercih ediyor.
Vionix Biosciences’ın CEO’su Vivek Wadhwa, gelecek beş ya da on yılda Hindistan’da birden fazla Silikon Vadisi’nin gelişeceği öngörüsünü paylaşıyor.
Wadhwa, Trump idaresinin vasıflı yabancı personeller için hayatı zorlaştırmasının ABD için sonuçlar doğuracağını “Bu göç tartışmaları Amerika’nın yüzünde patlayacak” kelamlarıyla söz ederek, yetenekli göçmenlerin yenilikçi teşebbüs ve buluşlarını diğer ülkelere götüreceklerini söylüyor.
