ABD’nin yeni tarifeleri Türkiye için fırsat mı?
Küresel ticarette taşları yerinden oynatanABD’nin yeni gümrük tarifesinin Türkiye için bir avantaja dönüşebileceği iddia ediliyor. DW Türkçe’ye konuşan ihracatçılara nazaran, gerçek siyasetlerle Türkiye’nin üretimini ve ihracatını artırması mümkün.
ABD Başkanı Donald Trump, seçim vaatlerinden biri olan 185 ülkeye uygulanacak yeni gümrük tarifelerini açıkladı. “ABD artık tek taraflı ekonomik teslimiyet siyasetine devam edemez” diyen Trump, ABD’nin en büyük rakibi Çin’den ithal edilen eserlere yönelik gümrük tarifelerinin yüzde 34 olarak belirlendiğini ilan etti.
Avrupa Birliği’nden (AB) ithal edilecek eserler için gümrük vergisi yüzde 20, Japonya için yüzde 24 ve Hindistan için yüzde 26 olurken Türkiye ise yüzde 10’luk vergi dilimi ile en düşük gümrük vergisine tabi olacak ülkeler ortasında yer aldı.
Peki ABD’nin yeni gümrük tarifesi, Türkiye’nin dış ticareti açısından ne manaya geliyor? Türkiye’nin ABD’ye ihracatta öbür ülkelere nazaran düşük bir vergi oranına sahip olması, yakın gelecek açısından hangi fırsatları yaratıyor?
“ABD son 3 yıldır yükselen pazarımız”
2024 sonu bilgilerine nazaran, 600 milyar doları aşan toplam dış ticaretinin yaklaşık yüzde 30’unu AB üyesi ülkelerle gerçekleştiren Türkiye’nin Trump’ın AB’ye uygulayacağı yeni gümrük tarifelerinden olumsuz etkilenebileceği öngörülüyordu.
Ancak Türkiye’nin ABD ile ticaretinde uygulanacak yeni tarifenin öteki ülkelere nazaran düşük kalması, yakın gelecekte Türk ihracatçıların ABD pazarında fiyat rekabetinde avantaj elde etmesine yol açabilir.
DW Türkçe’ye konuşan Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) Onursal Lideri Bülent Aymen, global ticaret açısından bakıldığında yeni gümrük duvarları inşa etmenin temelde tüm ülkelerin ticaretini olumsuz etkileyecek bir gelişme olduğunu söylüyor.
Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) Onursal Lideri Bülent AymenFotoğraf: privat
Öte yandan öbür ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye’ye uygulanan düşük vergi tarifesinin ABD ile ticarette değerli bir avantaj yaratabileceğini vurgulayan Bülent Aymen, “ABD son 3 yıldan beri bizim yükselen pazarımız. İhracatımız her ay yükselen bir grafik izliyor. Gümrük savaşlarının kızışması, Türkiye’nin kimyada, otomotivde, mobilyada, elektronikte ABD pazarı içinde avantaj kazanmasına neden oldu. Bu avantajı kesinlikle düzgün kullanmalıyız” diye konuşuyor.
Türkiye-ABD ticaretinde maksat 100 milyar dolar
ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak’ta ikinci başkanlık devrinin başlamasıyla Türkiye-ABD iktisat münasebetlerinde de yeni bir devir başlamış oldu. İki ülke, uzun vakittir 30 milyar dolar civarında bir dış ticaret hacmine sahip.
ABD ile Türkiye ortasındaki ticaretin görünümü de istikrarlı bir seyir izliyor. Hatta TÜİK bilgilerine nazaran, 2021 ve 2022 yıllarında Türkiye ABD’ye karşı 3 milyar doları aşan bir dış ticaret fazlası vermeyi başardı.
TÜİK datalarına nazaran, 2024 sonu itibariyle Türkiye’nin ABD’ye ihracatı 16,3 milyar dolar iken ABD’den yaptığı ithalat ise 16,2 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. İki ülke ortasındaki toplam ticaretin orta vadede 100 milyar dolara yükseltilmesi hedefleniyor.
Kimyevi unsurlar ve mamulleri 2024’te 1,5 milyar dolarla ABD’ye en fazla ihracat gerçekleştiren bölüm oldu. Bu bölümü, 1,2 milyar dolarla otomotiv sanayisi, 856 milyon dolarla hazır giysi ve konfeksiyon, 784,3 milyon dolarla halı, 774,1 milyon dolarla elektrik ve elektronik kesimleri izledi.
“Fırsat var fakat şirketlerimiz hazırlıksız”
İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamülleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) eski lideri ve Sönmez Küresel Plastik AŞ Yönetim Kurulu Üyesi Murat Akyüz, “ABD’nin yeni gümrük tarifesini Türkiye için büyük bir fırsat olarak görüyorum. Lakin birebir vakitte Türkiye’deki üreticileri ve ihracatçıları da bu yeni sistem karşısında hazırlıksız görüyorum” değerlendirmesinde bulunuyor.
Türkiye’nin uzun yıllardır ABD’nin pek çok bölgesine lojistik merkezler açmayı planladığını lakin bunu hayata geçiremediğini hatırlatan Murat Akyüz, “Bununla birlikte ABD’de açılan Ticaret Merkezleri de uygun işlemedi. Pek birden fazla vakit içinde kapatıldılar. Zira sürdürülebilir bir ticaret siyaseti oluşturulamadı” diye konuşuyor.
İKMİB eski başkanı ve Sönmez Global Plastik AŞ Yönetim Kurulu Üyesi Murat AkyüzFotoğraf: Bilent Aydogdu
Özellikle Çin ve AB’ye getirilen yüksek gümrük vergilerinin yeni periyotta Türk eserlerinin ABD pazarındaki görünürlüğünü artırabileceğini kaydeden Akyüz, şu görüşleri lisana getiriyor:
“Bunun için gecikmeden değerli adımlar atılmalı. Biz bilhassa Vietnam, Kamboçya, Çin üzere üreticilerin bundan sonra ABD pazarında yaşayacağı düşünceyi, kendi lehimize kullanabiliriz. Lakin şu an ABD’li bir alıcının Türk eserlerine ulaşabileceği ticari nokta ve depo sayısı epey sonlu. Trump uzun vakittir bu vergileri getireceğini söylemesine karşın, biz Türkiye olarak gerekli hazırlıkları ne yazık ki bugüne kadar yapamadık.”
“Türkiye’de üretimi özendirebiliriz”
Türkiye’nin yeni devirde ABD ile ticaretini artırmasının bir diğer yolu da ABD’ye düşük gümrük vergileri ile mal satmak isteyen Uzakdoğulu şirketlerin Türkiye’de fabrika kurup üretime geçmeleri olabilir.
Murat Akyüz, Türkiye iş dünyası ve iktisat idaresinin başta Çin olmak üzere Uzakdoğu ülkelerine gidip Türkiye’nin avantajlarını anlatması gerektiğini söylüyor.
Akyüz, “Bu ülkelere gidip Türkiye’de ortak yatırım yapmayı özendirmeliyiz. Bu formda kıymetli yabancı yatırımlar çekebiliriz. Türkiye’nin altyapısı ve nitelikli iş gücü buna müsait. Bilhassa Ticaret Bakanlığı’na burada büyük misyon düşüyor” diyor.
“Çin ve AB’nin karşı atakları değerli olacak”
Türkiye’nin ABD’ye ihracatındaöne çıkan dallardan biri de hazır giysi ve konfeksiyon. Türkiye dokumacılık ve konfeksiyon dalı için ithal ettiği pamuğun yarısından fazlasını ABD’den ithal ediyor. Bu bölümün ABD’ye eser ihracatı ise 2024 sonu sayılarına nazaran yaklaşık 1 milyar dolar düzeyinde bulunuyor.
DW Türkçe’ye konuşan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Hazır Giysi ve Konfeksiyon Sektör Meclis Başkanı Şeref Fayat, Trump’ın yeni tarifelerle öncelikle ABD’nin dış ticaret açığı verdiği ülkeleri amaç aldığına işaret ediyor.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Hazır Giysi ve Konfeksiyon Sektör Meclis Başkanı Şeref FayatFotoğraf: Privat
Türkiye’nin ise ABD ile çok istikrarlı bir dış ticareti olduğunu ve bu manada ABD’yi rahatsız etmediğini kaydeden Fayat, “Bu nedenle Türkiye’nin bu yeni periyottan olumsuz etkilenmesini beklemiyorum” diyor.
Özellikle AB ve Çin’in ABD’ye yapacağı karşı atılımların global ticaretteki tansiyonu artıracağını belirten Onur Fayat, “Şimdilik bu atılımların neler olacağını bilmiyoruz. O yüzden Türkiye’nin bu süreçten ne kadar karlı ya da ne kadar ziyanlı çıkacağını şimdiden kestirmek kolay değil” biçiminde konuşuyor.
Yeni periyotta Mısır, İsrail ve Lübnan’da olduğu üzere Türkiye’de de ABD’ye ihracat odaklı bir hür bölge kurulabileceğini lisana getiren Fayat, “Önümüzde çok kıymetli fırsatlar var. Ancak bilhassa ana ticaret ortağımız AB’nin ABD’nin gümrük duvarlarından nasıl etkileneceğini de yakından takip etmek zorundayız” diyor.
DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?
