Bosna Hersek’te tansiyon yükseldi, AB ek asker gönderiyor

Avrupa Birliği (AB) Bosna Hersek’te federal hükümet ile Sırp entitesi ortasında tansiyonun yükselmesi üzerine ülkeye destek barış gücü askeri gönderme kararı aldı.

AB’nin barış gücü misyonu EUFOR’dan yapılan açıklamada ülkedeki kapasitelerinin “geçici olarak” genişletileceği duyurulurken, “Bu tedbir Bosna-Herkes’teki herkese yardım etmeyi amaçlıyor” denildi. Lakin ek kuvvetin tam olarak kaç askerden oluşacağına dair ayrıntı verilmedi. EUFOR’un halihazırda ülkede bin 500 kişilik kuvveti bulunuyor. Almanya misyona 50 asker ile dayanak veriyor.

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte de Pazartesi günü Saraybosna’ya bir ziyaret gerçekleştirecek.

Bosna’da tansiyon neden yükseldi?

Bosna’da idare, iç savaşı bitiren 1995 tarihli Dayton Muahedesi ile biri Sırp Cumhuriyeti (RS) oburu Hırvat ve Boşnakların oluşturduğu Bosna Hersek Federasyonu (FBIH) olmak üzere iki entiteden oluşacak halde kuruldu.

RS lideri Milorad Dodik uzun müddettir ayrılıkçı gündemle hareket ediyor. Dodik son olarak RS sonları içinde federal polis ve yargı yetkisini reddeden bir karara imza attı. Sırpların federal polis ve yargı ünitelerinde çalışmasını yasaklayan Dodik, ihlal durumunda beş yıl mahpus cezası tehdidinde bulundu. Dodik, bu şahıslara “daha âlâ maaşla alternatif iş önerdiklerini” söyledi.

Milorad DodikFotoğraf: Radivoje Pavicic/AP/picture alliance

Ancak Bosna Anayasa Mahkemesi Cuma günü Dodik’in kararlarını askıya aldı. Dodik geçen ay da “Yüksek Temsilcilik Ofisi (OHR) kararlarına hürmet duymamak” hatasından 1 yıl mahpus cezasına çarptırılmıştı.

Bosna-Hersek’te Yüksek Temsilci olarak halihazırda Alman diplomat Christian Schmidt vazife yapıyor. Dayton Mutabakatı’nın “Bonn yetkileri” olarak bilinen geniş yetkiler sağladığı Yüksek Temsilci; Devlet Başkanlığı Kurulunun üyeleri dahil olmak üzere ülkede barışın uygulanmasına mani olan bireyleri vazifeden alabiliyor, gereksinim durumunda yasa çıkarabiliyor.

ABD’den Dodik’e tepki

Geçen ayki mahpus kararını izleyen Anayasa Mahkemesi adımı siyasi tansiyonu daha da artırdı.

Bosna Hersek Dışişleri Bakanı Elmedin Konakovic, Dodik’in federal polis ve yargı aleyhine attığı adımı “ders kitaplarına girecek bir darbe” olarak nitelendirmişti.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da toplumsal medyadan bir açıklama yaparak Dodik’e reaksiyon gösterdi.

Rubio iletisinde, “Milorad Dodik’in atakları Bosna Hersek’in kurumlarını baltalıyor, güvenlik ve istikrarını tehdit ediyor” dedi, bölge ülkelerini “tehlikeli ve istikrarsızlaştırıcı davranışa karşı koymaya” çağırdı.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı geçen hafta yaptığı yazılı açıklamada, “(Bosna’daki) Gelişmeleri yakından ve tasayla takip ediyoruz… Bosna-Hersek’teki istikrarı zedeleyebilecek tek taraflı aksiyon ve telaffuzlardan kaçınılması, sıkıntılara diyalog ve uzlaşıyla tahlil aranması değer taşımaktadır” demişti.

Ülkenin 3,5 milyonluk nüfusunun yaklaşık üçte biri, ülke yüz ölçümünün neredeyse yarısını oluşturan Sırp bölgesinde yaşıyor.

DW,AFP / MUK,TY