Canberra yenilenebilir enerjiye geçişi nasıl başardı?

Avustralya’nın o devirdeki müstakbel başbakanı Scott Morrison 2017 yılında parlamentoda yaptığı konuşmada elinde bir kömür modülü tutarak, fosil yakıtların “geleceğin vazgeçilmez güç kaynağı” olduğunu söylemişti. Halbuki parlamentonun bulunduğu başşehir Canberra bölgesi, o yıllarda bile neredeyse yüzde 100 rüzgâr ve güneş gücü kullanıyordu.

Başkent bölgesi yeşil enerjiyi erken keşfetti

Bu yeşil güç seyahatinin temeli, yaklaşık 500 bin nüfuslu başşehir Canberra’yı da kapsayan Avustralya Başşehir Bölgesi’nin (Australian Capital Territory/ACT), 2020 yılında kömür ve doğal gazdan vazgeçerek, elektrik gereksinimini tümüyle yenilenebilir güç kaynaklarından karşılamaya başlamasıyla atıldı.

ACT, Avrupa dışında şebekesini karbondan arındıran 100 binin üzerinde nüfusa sahip birinci vilayet yahut kent oldu. Bu unvanı alan birinci kent, yüzde 70 pak hidroelektriğin kullanıldığı İzlanda’nın başşehri Reykjavik’ti. Sonraki yıl Canberra, İngiltere merkezli güç karşılaştırma sitesi USwitch tarafından “dünyanın en sürdürülebilir şehri” seçildi.

Aslında bu muvaffakiyet, Avustralya genelindeki durumla pek örtüşmüyor. Çünkü ülke çapında yenilenebilir güçle üretilen elektriğin ortalama hissesi yalnızca yüzde 35 civarında. Güneş zengini Avustralya, kaybedilen vakti telafi etmek için kömürle çalışan santralleri teker teker kapatıyor. 2030 yılında ülke genelinde yenilenebilir güç oranının yüzde 82’ye ulaşması hedefleniyor.

Canberra’nın ilerici kararı

Peki bu kıta ülkenin başşehri, fosil yakıt denizinde nasıl pak güç adası haline gelebildi?

2010’ların ortalarında, Avustralya’da iktidardaki muhafazakâr hükümet, ülke genelinde kömür ve doğal gaza bağımlılığı sürdürmek için pak güç teşebbüslerini durdurdu. ACT idaresi ise şebekesini karbondan arındırmak için yeni güneş ve rüzgâr gücü projelerine büyük yatırımlar yapma kararı aldı. 2045’e kadar “sıfır emisyon” amacı belirlendi.

Avustralya’daki bağımsız iklim kuruluşu İklim Kurulu’nda danışman olarak misyon yapan güç uzmanı Greg Bourne, ACT’nin 2001’den beri iktidarda olan çevreci merkez sol bir hükümete ve iklim şuuru yüksek bir nüfusa sahip olmasının böylesine argümanlı gayelerin belirlenmesinde tesirli olduğunu düşünüyor ve ekliyor: “Canberra idaresinin, uzun vadeli bir vizyonu vardı. Bu nedenle federal hükümetin ve fosil yakıt lobicilerinin entrikalarını görmezden geldi.”

ACT idaresi ayrıyeten Avrupa ülkelerini örnek aldı. Bu kapsamda pak güç inovasyonlarını ve yatırımlarını teşvik etmek için 2016’da kendi Yenilenebilir Güç Merkezi’ni kurdu. Güneş gücünün öncüsü olarak kabul edilen Almanya’nın Freiburg kentine bir heyet gönderildiğini de hatırlatan Bourne, Canberra’daki Avustralya Ulusal Üniversitesi’nde fotovoltaik güneş panelleri üzerine çığır açan araştırmalar yapıldığını da vurguluyor.

Bugün ACT sonları içinde bulunan üç güneş gücü çiftliğinin yanı sıra, yenilenebilir gücünün yaklaşık yüzde 95’i Yeni Güney Galler, Victoria ve Güney Avustralya eyaletlerindeki beş rüzgâr çiftliği tarafından üretiliyor.

Elektrik faturaları azaldı

ACT hükümetinin Etraf, Su ve Emisyon Azaltma Genel Müdür Yardımcısı Geoffrey Rutledge’a nazaran, Canberra sakinleri artık Yeni Güney Galler eyaletindeki komşularına oranla yılda 257 ile 385 dolar ortası daha az elektrik faturası ödüyor. Bunun en kıymetli nedeni, yenilenebilir güç fiyatının, değişken piyasa dalgalanmalarına tabi olan fosil yakıtlarla çalışan elektriğe oranla daha düşük olması.

Canberra sakinleri ayrıyeten, güneş ve rüzgâr projelerine ek olarak, elektrikli arabalarını daha ucuza şarj ederken, elektrik, ısınma ve sıcak su üzere gereksinimlerini güneş panellerinden karşılıyor. ATC idaresi de güneş gücü yatırımlarını büyük ölçüde sübvanse ediyor.

Bourne, “Enerji neredeyse her yerde üretiliyor, her yerde kullanılıyor, her yerde depolanıyor” diyor. ACT genelinde, meskenlerde ve işletmelerde 5 bin depolama bataryası da dahil olmak üzere, merkezî bir şebekeye olan bağımlılığı sınırlamak için batarya depolama projeleri de geliştiriliyor.

Ruttledge, elektrikli araba bataryalarının meskenleri ve kamu hastanelerini elektrik muhtaçlığını karşılamak için kullanıldığı ve elektrik kesintilerine karşı müdafaa sağladığı bir “araçtan şebekeye” denemesinin de devam ettiğini kaydediyor.

Önümüzdeki beş yıl içinde, mevcut toplumsal konutların güç muhtaçlığının tamamının elektrikten karşılanması hedefleniyor. Buna nazaran, beş yıl sonra bölgedeki konutlarda doğal gaz yahut fuel oil ile çalışan hiçbir aygıt kalmayacak.

Canberra örnek oldu

Temiz güç konusunda öncü olan Canberra, artık öteki Avustralya eyaletlerine de ilham veriyor. Güç uzmanları, kârlı olmayan son kömür santrallerinin de önümüzdeki on yıl içinde kapatılmasını bekliyor. Avustralyalı kimi muhafazakâr muhalif siyasetçiler her ne kadar daha fazla nükleer güç talep etse de yenilenebilir güç yatırımları giderek artıyor.

Avustralya Pak Güç Kurulu’na nazaran, 2024 yılında ülke genelinde güneş ve rüzgâr projelerine 5,5 milyon dolardan fazla yatırım yapıldı. Mevcut merkez sol hükümet de kısa müddet evvel ülkenin kuzeyinde, dünyanın en büyük güneş gücü ve batarya depolama projesine ait yatırımı onayladı.

Bourne’a nazaran muvaffakiyetin reçetesi pek açık: “Önemli olan, geçmişe takılıp kalmak yerine geleceğe hakikat ilerlemek.”

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?

Canberra yenilenebilir enerjiye geçişi nasıl başardı?

Bunlarda İlginizi Çekebilir