İklim Anlaşması’ndan çekilmek ABD’ye ne getirecek?

ABD Başkanı Donald Trump, yemin merasiminin çabucak akabinde imzaladığı kararname ile ülkesini Paris İklim Muahedesi’nden çıkardı.

Böylece ABD, kelam konusu memleketler arası muahedeyi kabul etmeyen, ortalarında İran ve Yemen üzere devletlerin de olduğu az sayıda ülke ortasında yer aldı. 2015 yılından bu yana geçerli olan iklim müdafaa muahedesi, iklim krizinin makus sonuçlarını önlemek ismine, global ısınmadaki artışın endüstrileşme devri öncesine kıyasla iki dereceyi geçmemesi ve hatta mümkünse 1,5 derecenin de altında kalması için hükümetleri sorumluluk altına alıyor.

ABD’nin yeni başkanı, ilgili kararnameyi imzalarken şu sözleri kullandı: “Adil olmayan, tek taraflı Paris iklim dolandırıcılığından derhal çıkıyorum. Çin hiçbir yaptırıma uğramadan çevreyi kirletirken ABD olarak biz kendi sanayimizi sabote etmeyeceğiz.”

Pekin’in bu açıklamaya yansısı ise gecikmedi. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Jiakun ABD’nin muahededen çekilme kararından rahatsız olduklarını söz ederek ülkesinin iklim değişikliği konusunu aktif bir biçimde ele almaya devam edeceğini ve düşük karbonlu bir iktisada geçiş için gösterilen global efora katkı sağlamayı sürdüreceğini lisana getirdi. Çin, tüm dünyadaki sera gazı emisyonlarının üçte birini üretiyor.

Daha çok petrol kuyusu, daha az rüzgâr enerjisi

Donald Trump yemin merasiminin akabinde yaptığı konuşmada, seçim kampanyası esnasında lisana getirdiği daha fazla petrol ve doğal gaz çıkarma vaadini bir sefer daha yineledi. Ülkesinin dünyanın “en büyük” petrol ve doğal gaz yataklarına sahip olduğunu öne süren Trump, bu kaynakları kullanma konusunda da kararlı olduklarını belirtti.

ABD’nin yeni başkanı haftalardır, göreve başlar başlamaz çok sayıda kararname imzalayacağını ve bunların da “yeni yeşil aldatmacaya” karşı olacağını lisana getirmişti. Bu bağlamda, Beyaz Saray’a geçtiği gün imzaladığı birinci genelgelerden biri, açık deniz ve okyanuslara kurulan rüzgâr gücü santralleri ile ilgili kira mukavelelerinin iptalini öngörüyor.

Donald Trump hususla ilgili geçmişte yaptığı pek çok konuşmada, ABD’de gitgide büyüyen bir pazar olan rüzgâr gücünü yerden yere vurmuş ve bu yenilenebilir enerjiyi üreten rüzgâr güllerini “ekonomik ve ekolojik birer felâket” olarak nitelendirmişti.

Selefi Joe Biden’ın iklimi muhafazaya yönelik aldığı kararların kimilerini ya da hepsini iptal etmesi beklenen Donald Trump’ın, bu bağlamda Enflasyonu Düşürme Maddesi’ni (IRA) da yürürlükten kaldırabileceği konuşuluyor. IRA ile ülkede yenilenebilir güçlerin ve etraf dostu iş alanlarının desteklenmesinin yanı sıra iklim değişikliği ile gayret hedefleniyor.

Washington, Trump’ın birinci başkanlık periyodunda (2017-2021) de Paris İklim Muahedesi’nden çekilmiş lakin daha sonra bu vazifeye gelen Joe Biden’ın başkanlık makamındaki birinci icraatlarından biri ABD’yi yine mutabakata dahil etmek olmuştu.

Paris İklim Muahedesi’nden çekilmek ABD için ne manaya geliyor?

ABD’nin İklim Muahedesi’nden çekilmesinin çok makûs sonuçları olabilir. Etraf ve Kalkınma örgütü Germanwatch’tan Laura Schäfer, bu türlü bir karar alındığı andan itibaren ABD’nin, sera gazı emisyonlarını düşürme üzere bir sorumluluğunun olmayacağını vurguluyor. “İklimi muhafaza açısından çok belirleyici bir periyot olan 2020’li yıllarda böylesi bir karar alışılmış ki feci” tabirlerini kullanan Schäfer, bu adımın diğer ülkeler için de “iklim muhafaza eforlarını azaltma” istikametinde olumsuz bir sinyal olabileceğini, Çin üzere çok büyük oranda sera gazı emisyonuna sahip ülkeler üzerindeki baskıyı da düşürebileceğini lisana getiriyor. Laura Schäfer, 2 derece ve 1,5 derece hududunda kalma gayesinin tutturulup tutturulmamasında, ABD emisyonlarının çok büyük hissesi olduğunu da kelamlarına ekliyor.

Dünya İklim Kurulu’nun sözüne nazaran global ısınmanın 1,5 derece artışla sonlandırılabileceği vakit aralığının süratle sonuna geliniyor. Dünya üzerindeki tüm sera gazı emisyonlarının yüzde 11’inden sorumlu olan ABD, Çin’in akabinde bu alanda ikinci sırada yer alıyor.

Paris İklim Muahedesi’ni kabul eden ülkeler, emisyonlarını kayıt altına alma ve beş yılda bir ulusal emisyon azaltma gayesi ortaya koymakla sorumlu tutuluyor. Ülkelerin bir sonraki maksatlarını, Kasım ayında Brezilya’da yapılacak olan Birleşmiş Milletler İklim Konferansı’na (COP30) hazırlık için, Şubat ayı başında hazırlamış olmaları gerekiyor.

Joe Biden hükümeti, geçen Aralık ayında ABD’nin maksatları ile ilgili Ulusal Belirlenmiş Katkılar (NDC) raporunu hazırlamış ve net emisyonlarını 2035 yılına dek, 2005’teki emisyonlara oranla yüzde 61 ila 66 ortasında azaltmayı amaçladığını duyurmuştu.

ABD’de faaliyetlerini yürüten Dünya Kaynakları Enstitüsü çatısı altındaki Memleketler arası İklim Teşebbüsü’nün müdürü David Waskow, “Paris Mutabakatı’ndan çekilmenin fiili olarak NDC’nin iptali” manasına geleceğini lakin Trump büyük olasılıkla kabul etmese dahi, kelam konusu amacın bir ileti olarak değerli olduğunu belirtiyor.

“NDC’nin ve Biden idaresinin yaptıklarının en kıymetli tarafı, ABD’nin iklim müdafaada yapması gerekenlere dair bir işaret, bir rehber koymuş olmasıdır” diyen Waskow, emisyonu düşürme ile ilgili bu maksadın, ABD eyaletleri ve kentlerinin ne yapmaları gerektiği konusunda yol gösterici olabileceğini söz etti.

ABD’de iklim müdafaa misyonunu kim üstlenecek?

Donald Trump’ın birinci başkanlık devrinde “Hâlâ İçerideyiz” ismi altında bir ortaya gelen 4 binden fazla vali, belediye başkanı ve ekonomi dünyasından yönetici, Beyaz Saray’ın mutabakattan çekilmesinin akabinde, Paris İklim Muahedesi ile ilgili ABD’nin sorumluluklarına bağlı olduklarını duyurmuştu.

Trump’ın geçen yıl Kasım ayında yapılan başkanlık seçimini kazanmasından sonra çok sayıda siyasetçi, emisyon azaltma gayesini Amerika Birleşik Devletleri İklim İttifakı çerçevesinde devam ettirme kararlılığını kamuoyu ile paylaştı. Paris İklim Mutabakatı’nın getirdiği yükümlülüklere bağlılık amacında bir ortaya gelen kişi ve kurumların oluşturduğu İttifak, çalışmalarını gelecekte sıfır emisyonlu bir ABD’ye ulaşma istikametinde yürütüyor.

Enflasyonu Düşürme Maddesi’ndeki birçok hususun, yasanın tümden iptal edilmesini Trump için zorlaştıracağını söz eden Waskow, kelam konusu yasa ile pak güç ve elektrikli binek aracı projelerine sağlanan vergi indiriminden büyük oranda, Cumhuriyetçiler’in yönettiği eyaletlerin yararlandığını ve bu sebeple de Lider Trump için IRA’yı tümden iptal etmenin kolay olmadığını belirtiyor.

DW’nin sorularını yanıtlayan Waskow, “Bazı kısımları iptal edilse bile ben yasanın geçerliliğini koruyacağını düşünüyorum. Milletlerarası reaksiyonlara gelince, bence kıymetli olan Trump’ın sahne gösterisinin ötesine bakmak ve uygulamada neler olup bittiğini görmek” diyor.

Waskow’un öngörülerinin bilakis IRA büsbütün geçersiz kılınırsa, ilgili bir tahlile nazaran bu önümüzdeki dört yıl içinde atmosfere fazladan 4 milyar ton karbondioksit salınımı manasına gelebilir. Laura Schäfer, bunun Avrupa Birliği (AB) ile Japonya’nın bir yıllık toplam emisyonuna eşit bir oran olduğunun altını çiziyor.

Daha az iklim muhafaza ABD iktisadını nasıl tesirler?

İklim muhafaza tedbirlerinde atılacak muhtemel bir geri adım, uzmanlara nazaran ABD iktisadını olumsuz etkileyebilir. Uzmanlar, yeşil güce yönelik yatırımların, fosil güç ile ilgili yatırımlara kıyasla global çapta giderek arttığına dikkat çekiyor.

Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) bilgilerine nazaran, 2024 yılında dünya genelinde güç alanına yapılan yatırımların toplamı 3 trilyon doları geçti. Bunun yaklaşık 2 trilyon dolarlık kısmı düşük karbondioksit teknolojilere, yenilenebilir güçlere, elektrikli binek araçlarına, ısı pompalarına ve nükleer güce yönelik oldu. Toplam 1 trilyon dolar büyüklüğünde yatırım ise kömür, doğal gaz ve petrol ile ilgili alanlara yapıldı.

Merkezi ABD’de olan Asya Topluluğu Siyaset Enstitüsü’nden güç uzmanı Li Shuo, ABD’nin Paris Muahedesi’nden çekilmesinin Çin ile rekabetini, bilhassa güneş gücü üzere pak güçler ve elektrikli binek araçları alanında olumsuz etkileyeceği öngörüsünde bulunuyor. Shou’ya nazaran “ABD gitgide geriye düşerken Çin kazanma yolunda.”

ABD iklim müzakerelerinde liderlik savını terk ediyor

Başkan Trump’ın süratlice aldığı Paris İklim Muahedesi’nden çekilme kararına karşın ABD, ayrılığın resmen yürürlüğe girmesi için bir yıl beklemek zorunda. Bu da ABD’nin Kasım ayında Brezilya’da yapılacak olan İklim Konferansı’nda, hâlâ mutabakata bağlı bir ülke olacağı manasına geliyor.

Washington’un kelam konusu konferansa temsilci gönderip göndermeyeceği şu an için belgisiz fakat ABD’nin her halükarda rolünün eskisi kadar büyük olmayacağı açık. Uzmanlar, Çin ve AB’nin iklim müzakerelerindeki liderlik rolünü üstlenmeye hazır olduğunu belirtiyor.

David Waskow, Paris İklim Muahedesi’nin ABD’siz de bir geleceği olduğu konusunda optimist. “Dünya genelindeki emisyonların yüzde 90’ının, bu muahede kapsamına girdiğini” aktaran Waskow, kelam konusu mutabakatın her halde “oldukça önemli” olduğunu vurguluyor.

İklim Anlaşması’ndan çekilmek ABD’ye ne getirecek?

Bunlarda İlginizi Çekebilir