Merz’ten Avrupa’ya güvence, Erdoğan’dan dönüşüm çağrısı

Avrupalı önderler, Arnavutluk’ta düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu Tepesi’nde kıtanın güvenliğini, karşı karşıya olunan sınamaları ve tahlil tekliflerini ele aldı.

40’ı aşkın Avrupa ülkesinin temsil edildiği tepede konuşan başkanlar ortasında Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer yer aldı.

Merz: ABD’yi yanımızda tutmak için elimizden geleni yapmalıyız

İlk milletlerarası doruğuna katılan Almanya’nın yeni Başbakanı Friedrich Merz, konuşmasına hükümetinin toplantıya katılan ülkelerle güçlü iş birliğine hazır olduğu bildirisini vererek başladı.

Ukrayna savaşının Avrupa kıtasına bir meydan okuma olduğuna vurgu yapan Merz, bugün 3,5 yıl ortadan sonra İstanbul’da Rusya ile Ukrayna ortasında başlayan görüşmelerin “çok küçük lakin birinci olumlu sinyal” olduğunu söyledi.

Kiev’e güçlü takviye vermeyi sürdüreceklerini, lakin diplomatik uğraşlara da tartı verilmesi gerektiğini kaydeden Merz, Ukrayna’nın müzakere masasında elini güçlendirmek için askeri dayanağın sürdürülmesinin ehemmiyetine vurgu yaptı.

Merz, Avrupalı başkanlara yaptığı konuşmada “ABD’yi yanımızda tutmak için elimizden geleni yapmalıyız” iletisini da verdi. Friedrich Merz, ABD’nin Avrupa güvenliğine ve özgürlüklerine sağladığı katkıyı ikame edebilecek imkanlara sahip olmadıklarını söyledi.

Almanya Başbakanı, askeri harcamaları arttırmak zorunda olduklarını, bunu da yapmaya hazır olduklarını söz etmekle birlikte, “Ama sizden bir ricam var. Yalnızca para hakkında konuşmayalım. Verimlilik ve savunma sistemlerinin sayıları hakkında da konuşalım. Hükümetim, Avrupa kıtasında tedarik süreçlerinde verimlilik, daha düzgün iş birliğine hazır” diye konuştu.

Friedrich Merz, demokrasiye de vurgu yaptı. İktisattan savunmaya, pek çok alandaki sınamalara lakin güçlü demokrasilerle cevap verilebileceğini kelamlarına ekledi.

Yeni başbakan son olarak Avrupalı başkanlara “Avrupa için ne gerekiyorsa yapacaklarını” söyleyerek iş birliğini güçlendirme garantisini verdi.

Erdoğan: NATO’nun merkezi rolü aşındırılmamalı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Avrupa kıtasını yine tanımlayacak yeni bir vizyonu konuşmak için bir ortaya geldiklerine işaret ettiği konuşmasında Avrupa önderlere “Birlik içinde, işbirliği temelinde ve ortak aksiyon ruhuyla hareket etmemiz, her zamankinden daha fazla kıymet taşıyor” iletisini verdi.

Uluslararası alandaki itimat buhranının aşılması için “adil ve kapsayıcı bir global yönetişim mimarisinin tesis edilmesine gereksinim olduğunu” kaydeden Erdoğan, “Güvenliğin bölünmezliği, refahın daha hakkaniyetli paylaşılması prensipleri üzerinde bina edilecek dönüşümü Avrupa Kıtası olarak kendi konutumuzda başlatmalıyız” diye konuştu.

Avrupa Birliği’nin (AB) kendi savunma endüstrisini geliştirmesine yönelik uğraşları “faydalı” olarak nitelendiren Erdoğan, Avrupalı mevkidaşlarına Türkiye’nin beklentisini şu tabirlerle aktardı:

“Bu gayretlerin NATO’nun merkezi rolünü aşındırmayacak formda birlik üyesi olmayan müttefikleri de kapsaması gerektiğini düşünüyoruz. ReArm ve SAFE üzere teşebbüslerin bu anlayışla yürütülmesinin Avrupa güvenliğinin hayrına olacağına inanıyoruz. Geçmişte Avrupa’da yaşanan birçok savaş ve ihtilaf bize göstermiştir ki, savunma ve güvenlik üzere son derece hayati olan hususlarda bölündükçe zayıflıyoruz, birleştikçe güçleniyoruz.”

Erdoğan ayrıyeten savunma sanayii, güç, ulaştırma koridorları ve bağlantısallık, arz ve tedarik zincirleri, dijital piyasalar ve kritik mineraller üzere alanlarda “muazzam işbirliği potansiyelinin var olduğunu” aktardı, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi beklentinin altını çizdi ve Schengen vize uygulamasının gözden geçirilmesinin kural olduğunu kaydetti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında Gazze’ye de değindi. Gazze’de her gün birçok çocuk ve bayan onlarca pak insanın hayatını kaybettiğine, insani bir felaket yaşandığına vurgu yapan Erdoğan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Buna ‘dur’ demek, ‘artık yeter’ demek mecburiyetindeyiz. Netanyahu’nun uzlaşmaz, saldırgan ve kibirli tavrı, Gazze ile birlikte tüm bölgemizi burada yaşayan farklı inançlardan insanları da tehlikeye atıyor. Gazze’de ateşkesin tesisi için de Avrupa’nın gereken iştiyak ve ilgiyi göstermesini bekliyoruz.”

Türkiye’nin konut sahipliği yaptığı Ukrayna-Rusya teknik görüşmeleri hakkında da değerlendirmelerini aktaran Erdoğan, “Mart 2022’den bu yana birinci sefer akan kanı durdurma noktasında kıymetli fırsat penceresi aralandı” ve “Adil bir barışın kaybedeni olmayacaktır. Türkiye, bu süreçte üzerine düşenleri yapmaya devam edecektir” dedi.

Zelenskiy: Birinci önceliğimiz ateşkes

Zirve esnasında en hararetli tartışılan hususlar ortasında Ukrayna ile Rusya ortasında başlayan İstanbul görüşmeleri yer aldı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, genel oturumda görüşmelerle ilgili olarak birinci önceliğinin Rusya ile sağlanacak bir ateşkes olduğunu açıkladı.

Müzakerelere itimadın tesis edilmesinin büyük değer taşıdığının altını çizen Ukrayna lideri, “İlk önceliğimiz tam, ön şartsız ve dürüst bir ateşkes. Bu çabucak olmalı ki vefatlar son bulsun, diplomasiye güçlü bir yer sağlanabilsin” diye konuştu.

Zelenskiy, Rus heyetinin bunu bile kabul etmeye hazır olmamasının, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’un “diplomasiyi baltalamaya devam ettiğinin bir göstergesi olduğunu” vurguladı.

Ukrayna lideri, İstanbul görüşmelerinden sonuç alınmaması halinde Batı’dan güçlü bir reaksiyon gösterilmesini beklediğini söz ederek, Rusya’ya karşı güç ve bankacılık bölümünde yaptırım uygulanmasını talep etti.

Macron ve Starmer’den Putin’e sert mesaj

Zirvede konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer’in Putin’e sert iletiler gönderdi.

Macron, “Son saatler Rusya’nın bir ateşkese ilgil duymadığını gözler önüne serdi” derken, bu ateşkesin Avrupa ve ABD’nin baskısını arttırmaması halinde sağlanmayacağına dikkat çekti.

Starmer de tüm müttefikleri Rusya’ya karşı bir ortada durma daveti yaparak ateşkesin sağlanmasına takviye verilmesini istedi, Rusya’nın görüşmelerdeki tavrının “kabul edilemez olduğunu” söyledi, bunun için Moskova’ya daha ileri yaptırımların uygulanması gerekeceğini kaydetti.

Dört Avrupalı önder ve Zelenskiy Trump’ı aradı

Bu ortada tepe sırasında Zelenskiy, Almanya Başbakanı Friedrich Merz, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Polonya Başbakanı Donald Tusk ile son gelişmeleri ele aldığı bir toplantı yaptı. Bu toplantı esnasında Avrupalı önderlerin ABD Donald Trump ile telefon görüşmesi gerçekleştirdikleri de bildirildi.

AB, Rusya’ya karşı yaptırımları sertleştirmeye hazırlanıyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Tiran’da yaptığı açıklamayla, Putin’in İstanbul’daki görüşmelere katılmaması nedeniyle Rusya’ya karşı uygulanacak yeni bir yaptırım paketi üzerinde çalıştıklarını duyurdu.

Von der Leyen, “Biz barış istiyoruz ve bu nedenle Putin barış için hazır olana kadar üzerindeki baskıyı artırmak zorundayız” dedi.

Reuters, AFP, dpa, DW/ DA, JD