Türkiye’de plastik üretimi nüfustan 25 kat fazla büyüyor
Plastik üretimi ve tüketimi, çevresel tesirleriyle birlikte dünya genelinde artmaya devam ediyor. Türkiye de bu eğilimin dışında değil.
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) bilgilerine nazaran Türkiye, 2024 yılında 9,9 milyon ton plastik mamul üreterek dünya sıralamasında yedinci oldu. Bu ölçü, 2023’e kıyasla yüzde 8,8’lik bir artışa karşılık geliyor. Tıpkı devirde Türkiye nüfusu sadece yüzde 0,34 artarken üretim artışının oransal büyüklüğü dikkat çekiyor.
Plastiğin yaklaşık yüzde 40’ı ambalajda, yüzde 22’si inşaat bölümünde kullanılıyor. Geri kalan kısmı ise otomotiv, elektronik, dokumacılık ve tarım üzere bölümlerde bedellendiriliyor.
Ancak plastik üretimindeki bu artış, atık problemini da büyütüyor. Türkiye’de yılda yaklaşık 5,6 milyon ton plastik atık oluşuyor. Bu da kişi başına yılda 65 kilonun üzerinde plastik atık düştüğü manasına geliyor.
PAGEV dataları, Türkiye’de genel atık geri dönüşüm oranının 2023 prestijiyle yüzde 34,9 olduğunu gösterirken plastik atıkta bu oran sırf yüzde 20 düzeyinde.
İthalat beyanı ile gönderici ülke bilgileri örtüşmüyor
Türkiye’nin geri dönüşüm altyapısındaki yetersizlik, plastik atık ithalatına da yansıyor. Türkiye 2023 yılında 456 bin ton plastik atık ithal ettiğini beyan ederken Eurostat ve BM Comtrade datalarına nazaran gönderici ülkeler Türkiye’ye toplamda 660 bin ton atık gönderdiklerini bildirdi. En fazla plastik atık gönderen ülkeler ortasında 141 bin tonla İngiltere başı çekerken, onu Almanya (87 bin ton), Belçika (74 bin ton), İtalya ve Hollanda takip etti.
Bu datalar ortasında oluşan yaklaşık 200 bin tonluk fark, atık idaresi süreçlerinin şeffaflığına dair soru işaretlerini artırıyor.
Dünyada da tablo çarpıcı
Türkiye’nin durumu, global plastik üretim eğiliminden bağımsız değil. 2023’te dünya genelinde 413 milyon ton plastik üretildi. Statista datalarına nazaran bu, 1970’lere kıyasla neredeyse 8 katlık bir artış manasına geliyor. Tıpkı yıl plastik üretimindeki büyüme oranı, dünya nüfusundaki artışı dört katına çıkardı.
Küresel plastik kirliliği, bilhassa deniz ömrünü tehdit ediyor. 2023 Memleketler arası Kıyı Paklığı datalarına nazaran gönüllüler dünya genelinde 3,6 milyon kilogram atık toplarken, en çok karşılaşılan atık sigara izmaritleri ve plastik şişeler oldu. Toplamda 14 milyonun üzerinde çöp deniz ve kıyılardan çıkarıldı.
“Geri dönüşüm kâfi değil, üretim azaltılmalı”
Uzmanlara nazaran geri dönüşüm sistemlerinin hudutlu kapasitesi, plastik kirliliğiyle çabada yetersiz kalıyor. Greenpeace üzere etraf örgütleri, plastik krizinin tahlili için sırf geri dönüşüme değil, tıpkı vakitte plastik üretiminin ve tüketiminin azaltılmasına odaklanılması gerektiğini vurguluyor.
Türkiye’nin plastik üretimindeki yükselişi, çevresel tesirler ve atık ithalatı siyasetleriyle birlikte değerlendirildiğinde, daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir atık idaresi sistemine duyulan muhtaçlığı açıkça ortaya koyuyor
DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?
